Ήθη και έθιμα

   Πάρα πολλά ήταν τα ήθη και έθιμα των Παλαμιωτών, ένα όμως παμπάλαιο έθιμο του δωδεκαημέρου των Χριστουγέννων με το οποίο επιδιώκεται η αποπομπή των κακών πνευμάτων και διατηρείται μέχρι σήμερα είναι τα “Ρουγκάτσια – Ρουγκατσάρια”. Η λέξη αυτή προέρχεται από τον ήχο “Ρούγκου – Ρούγκου” που βγάζουν τα κουδούνια, τα οποία κρεμούν στη μέση τους οι ρουγκατσαραίοι.

   Το Λαϊκό δρώμενο των Ρουγκατσαραίων εκτυλίσσεται από την πρώτη του Γενάρη, του Αϊ Βασιλιού ανήμερα μετά την λειτουργία και τελειώνει την παραμονή των φώτων, του Σταυρού το μεσημέρι που φωτίζει ο παπάς. Γι’ αυτό και λένε πως δεν πρέπει να ανταμώσουν οι Ρουγκατσαραίοι με τον παπά ή αν ανταμώσουν τυχαία βγάζουν τα προβίδια για να τους φωτίσει ο παπάς. Στα παλαιότερα χρόνια τούτα αποτελούσαν νόμο, αφού το έθιμο καθαυτό ειδωλολατρικό κατόρθωσε να διατηρηθεί στα χρόνια του χριστιανισμού.

   Τα Ρογκατσάρια είναι έθιμο της λαϊκής αγροτικής λατρείας και σαν τέτοιο είναι γεμάτο μαγείες και συμβολισμούς. Οι Ρουγκαταραίοι χτυπούν τα κουδούνια δυνατά και κάνουν θόρυβο για να ξυπνήσουν τη γη (Γαία), τη θεά της γονιμότητας, να ξυπνήσουν τις χθόνιες θεότητες της γης, αυτές τις δυνάμεις που θα βοηθήσουν για τη ζωή και την ανάπτυξη των σπόρων της γης και των δέντρων, που θα δώσουν την άνοιξη και το καλοκαίρι τους καρπούς, τους τόσο απαραίτητους για την ζωή των ανθρώπων. Πέρα όμως από όλα αυτά η μεταμφίεση, οι κινήσεις και οι εκφράσεις του θιάσου αυτού αποτελούν ένα σύνολο με στοιχεία μαγικά και συμβολικά.

   Οι Ρουγκατσαραίοι είναι μια ομάδα που αποτελείται από μεταμφιεσμένους με δέρματα προβάτων (προβιές) και γυναικεία ενδύματα, την νύφη και τον γαμπρό ντυμένοι με την επίσημη νυφιάτικη, γαμπριάτικη τοπική ενδυμασία, το γιατρό και ένα Ρογκατσάρι που σέρνει το γαϊδούρι, με το οποίο οι Ρουγκατσαραίοι μαζεύουν κρέατα, λουκάνικα, διάφορα άλλα προϊόντα και χρήματα.

   Εξίσου ενδιαφέρον έθιμο ήταν το σεργιάνι (από το τουρκικό Sergan – seryan = περίπατος, εκδρομή). Πρόκειται για την παρακολούθηση, χάζεμα των χορών που οι Καραγκούνες χόρευαν κατά τις ημέρες ξεχωριστών εορτών (Φώτα, Πάσχα, κ.α.).

   Πρέπει βέβαια να επισημανθεί ότι κατά τη διάρκεια του σεργιανιού πραγματοποιούνταν κι άλλες παράλληλες εκδηλώσεις (πάλη, αγώνες), ενώ δεν απουσίαζαν και οι συμφωνίες γάμων και τα προξενιά μεταξύ των νέων.